
Mehter Tarihi Bölüm Dünya tarihinin en eski askeri bandolarından biri olan Mehter, hangi amaçla ve kim tarafından kurulmuştur?
Mehter kitaplarının Türk tarihi ve Osmanlı’daki önemi, mehterin tarihi gelişimi ve mehter ile ilgili ilginç bilgileri araştırıp derledik.
Mehter ile Tüm bu soruların cevabını Verelim.
Mehter Nedir?
Mehter sadece bir askeri bandodur.
Mehteran Ekibi, savaş öncesinde ve savaş sırasında askerler arasında moral ve motivasyonu artırmak, korku aşılamak ve düşmanın moralini bozmak amacıyla marşlar çalardı.
Mehter Takımı’nın çalgılarının yeri göğü titreten sesleri ve melodileri adeta tarihe kazınıyor.
Mehteran ilk kez Hunlar zamanında görüldü.
Daha sonra yüzyıllar boyunca Türkiye’nin farklı illerinde farklı amaçlarla, farklı ekip ve çalgılarla icra edilmiştir.
Bu geleneği sürdürmek ve kültürümüzü yaşatmak amacıyla artık çeşitli etkinlik ve kutlamalarda Yeniçeri konserleri düzenleniyor.
Osmanlı Mehteran Takımımız Büyük ekipler oluşturup, Türkiye’nin her yerinde faaliyet göstermektedir.
Profesyonel ekipler tarafından hizmet vermekteyiz.
Osmanlı döneminde mehter, İstanbul’un fethi sırasında mehteran, Mehteranın kapatılması ve yeniden açılması.
Mehter Orkestrası’na kısa bir giriş yaparak başlayalım ve ardından Mehter’in tarihi serüvenlerine bakalım.
Mehter Hakkında Kısa Bilgi Farsça “Mihter” kelimesinden türeyen “Mehter” kelimesi, kelimenin tam anlamıyla “en büyük”, “şef”, “en büyük” anlamına gelir.
Mehter, Yeniçeri bandosu olarak bilinir.
Zurna, mehter flüt, davul, zurna, nefil, nakkare, kudum, çevgan, zil vb.
müzik aletlerini çalanların belli bir sırayı takip etmeleri gerekmektedir.
Bir mehter grubundaki çalgıların sayısı aynı kalır, mehteran grubunun boyut çarpanı bu sayıya göre belirlenir. Mehter ekibini Mehterbaşı yönetir.
Mehterbaşı, verdiği emirlere göre ekibin hareketlerine ve yürütecekleri yürüyüşlere karar verir.
Mehter Takımının Tarihçesi
Orhun yazıtlarında askeri bando geleneğini ifade eden mehter terimine tarih boyunca rastlanmaktadır.
Burada “tuğ” veya “kuürge” denir.
Orhun yazıtında Mehter Takımının savaşlarda ve özel günlerde Hakan’a müzik yaptığı belirtilmektedir.
Öncelikle hakimiyetin sembolü olarak ifade edildi.
Ayrıca galip gelen beylere egemenliğin sembolü olarak bayraklar, ziller, eşkıyalar ve davullar gönderildi.
Gönderilen bu römorkör, Osman Gazi ve arkadaşlarına “Masal Ali-i-Osman” adıyla ilk gösterilerini yapmış, aynı zamanda bu gelişmeyle birlikte Osmanlı’da mehter kültürü de başlamıştır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun mehteri Osmanlı İmparatorluğu’nda mehter kuvvetinin başı, Emiri Alem adı verilen bir devlet görevinde bulunuyordu.
Mehterbaşı ve Mehterhane Emiri Alem onun emrindeydi.
Emir Alem, Mehterlerin atanmasına karar vermek, elçileri karşılama törenlerine katılmak, Sancak Beyliği’ne atananlara yeni bayraklar göndermek gibi görevleri yerine getirmekle görevliydi.
Osmanlı döneminde Mehter, namazdan önce günde beş defa Nehbet çalardı.
II. Mehmet zamanında bu şarkının sadece ikindi namazından önce çalınmasına karar verilmişti.
Mehter; Kılıç alaylarında, taç giyme törenlerinde, zafer törenlerinde, şehzade ve padişahların doğum ve sünnet törenlerinde de görev yaptı.
Barış olunca Mehter eğlence amaçlı çalan bando, sefer sırasında padişahın çadırı önünde nevbet çalıyordu.
17. yüzyılın sonlarından 18. yüzyıla kadar Demirkapı, Topkapı Sarayı olarak adlandırılan bölge ve Eyüp Sultan, Tophane, Galata, Kasımpaşa, Beşiktaş, Rumeli hisar, Beykoz, Kavak, Yeniköy ve Üsküdar ilçelerini kapsayan İstanbul merkezi ve Anadolu Hisarı.
Görevi akşam namazından sonra ve sabah namazından önce insanları uyandırmaktı.
İstanbul’un fethi sırasında Mehter hakkında şu açıklama yapılmıştır: Fatih Sultan Mehmed, şafak vakti toplarıyla geldi.
Top atılırken Okmeydanı’ndan binlerce ulema birlikte tekbir getirmeye başladı.
Yüzlerce zurna ve davuldan oluşan dev bir mehter takımı, askerlerle birlikte savaş alanındaydı.
Fatih Sultan Mehmet surların dışına çıktığında en az 300 kişiden oluşan Mehter Takımında 70 davul ve 100 zurna çalmaya başladı.
Oradaki herkes heyecan ve coşkuyla duvarın yıkılmasını bekliyordu.
İkinci Mehter, Okmeydanı’nda Haliç’in surlarını dolduran askerlerin şevk ve cesaretini artırır.
Onlarca davulun yanı sıra, gök gürültüsünü andıran korkutucu bir ses çıkararak düşmanı şaşırtır.
Sürekli mehter marşları çalarak birliklere moral ve coşku verir, topların sesini neredeyse bastırır.
Daha sonra surlar yıkıldı ve şehir işgal edildi.
Artık İstanbul fethedilmişti.
Fatih Sultan Mehmet Han at sırtında şehre girdiğinde yüzlerce kişi ona eşlik ederek Mehter şarkıları söylüyordu.
Zaferin hemen ardından ezan okunur, Mehter ve Nevbet kutlanır.
Mehterin Kapatılması ve Yeniden Açılması
Osmanlı İmparatorluğu’nda Mehter takımı, Yeniçeri Ocağı’na bağlı bir bando topluluğuydu.
Mehterhane, 1828’de Yeniçeri Ocağı’nın lağvedilmesiyle, II. Mahmut tarafından kapatılmış, daha sonra yerine “Mehterhane” yapılmıştır.
“Mızıka-i Hümayun” adı verilen saray şapeli Selim tarafından yaptırılmıştır.
Bu süreç 1914 yılına kadar devam etti. Türk hareketinin etkisiyle yeniden ilgi gören Mehter, Enver Paşa’nın isteği üzerine “Mehteran-i-Hakaniye” adı altında yeniden kuruldu.
Mehter 1935’te tekrar hizmet dışı bırakıldı, ancak 1952’de Askeri Müze’ye yeniden yerleştirildi.
Günümüzde ülkemizde mehteran kültürünü geliştirmek ve yeni nesillere ulaştırmak adına Osmanlı mehteran takımı olarak görev yapmaktayız.